Audiobeschrijving in Bel­gië: een update

Er begint in België een en ander te bewegen op het gebied van audiobeschrijving. Stilaan gaan de ogen open voor de noden van de blindengemeenschap. Een update.


Audiobeschrijving of audiodescriptie (AD) is de gesproken beschrijving van wat er te zien valt op het scherm (of op het podium enz.). AD gebeurt tussen de dialogen en voice-overcommentaren en zonder de normale klankband te storen.


In maart 2007 maakten we voor het eerst melding van AD en van de activiteiten die rond deze nieuwe vorm van audiovisuele vertaling worden georganiseerd. Het artikel droeg als titel “Toenemende belangstelling voor audiodescriptie in buurlanden” en stelde dat er in België nog maar weinig belangstelling is voor AD en er geen experimenten bekend zijn. Een klein jaar later moeten we zeggen dat er nu ook in België een en ander beweegt op het gebied van deze nieuwe vorm van intersemiotische vertaling. 


Beleid.
Audiodescriptie is intussen opgenomen in de beheersovereenkomst van de VRT als een te volgen piste, er bestaat een werkgroep rond AD binnen de Belgische Confederatie voor Blinden en Slechtzienden en vertegenwoordigers van zowel het ministerie van Cultuur als van het ministerie van Media hebben hun interesse voor AD kenbaar gemaakt.


Onderzoek.
Onderzoek rond audiodescriptie wordt in België vooral verricht aan het Hoger Instituut voor Vertalers en Tolken (HIVT) in Antwerpen. Hoofddocente Aline Remael doet er onderzoek over de interactie tussen geluid-beeld-dialoog en onderzoeksmedewerker Gert Vercauteren werkt er aan een doctoraat over een van de problemen die in het artikel van maart 2007 werden gesignaleerd, met name het selecteren van wat moet worden beschreven.


Congressen.
Afgelopen najaar – van 7 tot en met 9 november 2007 – organiseerde de Europese onderzoeksgroep Transmedia, waarvan Aline Remael lid is, in het Portugese Leiria de conferentie ‘Media for All’. Zoals de naam al aangeeft, was deze conferentie volledig gewijd aan het toegankelijk maken van media voor doven en slechthorenden en blinden en slechtzienden. Ook binnen deze conferentie nam audiobeschrijving een heel belangrijke plaats in.
Media for All is een tweejaarlijks congres. Het eerste vond plaats in Barcelona in 2005, daarna volgde Leiria in 2007. En in 2009 doet het congres het HIVT in Antwerpen aan.
In maart 2007 kondigden we een tweedaags congres over audiodescriptie aan aan de Universiteit van Surrey (VK). Dat congres is ondertussen achter de rug en een verslag van wat er werd besproken, is te lezen op volgende website: http://www.ias.surrey.ac.uk/reports/AUDIO-report.html.
Het was trouwens niet het eerste colloquium dat vorig jaar rond audiobeschrijving werd georganiseerd. In februari werd aan de Universitát Autónoma de Barcelona het Advanced Research Seminar on Audio Description (AD) georganiseerd (http://antalya.uab.es/edfc/programes/arsad/presentation.htm).

Het artikel in maart 2007 stelde dat er naar AD nog heel wat onderzoek moet worden gevoerd. Zoals de bovengenoemde congressen aantonen, worden er belangrijke stappen in de goede richting gezet. 


Vorming.

In 2006 werd op het filmfestival van Gent de film ‘De Zaak Alzheimer’ met AD vertoond, en in 2007 organiseerde The Subtitling Company, met name Joris Redig en Susanne Verberk (toen nog The Sub en nu Miles Content), er samen met Aline Remael van het HIVT een workshop rond AD.

Verder worden er op het HIVT AD-experimenten georganiseerd met studenten. De eerste film, die in 2006 werd beschreven, was ‘Karakter’. Vorig academiejaar werden dan de film ‘Iedereen Beroemd’ en een aflevering van de televisieserie ‘Aspe’ beschreven, en dit jaar wordt gewerkt aan ‘De Parelvissers’. 

In Nederland zijn ondertussen al twee films beschikbaar met audiobeschrijving. Het gaat om 'Zwartboek' en 'Blind'. Publicaties.

Niet alleen op congressen maar ook in wetenschappelijke publicaties krijgt toegankelijkheid van media in het algemeen en AD in het bijzonder een steeds grotere aandacht.
Zopas verscheen bijvoorbeeld bij de Nederlandse uitgever Rodopi 'Media for All. Subtitling for the Deaf, Audio Description, and Sign Language' (redacteurs: Transmedia-leden Jorge Diaz Cintas, Pilar Orero en Aline Remael).
Bij de Zwitserse uitgever Peter Lang werd pas 'Traducción y accesibilidad' (redactie: Catalina Jiménez Hurtado) gepubliceerd, een werk met uitsluitend Spaanse artikels.
In Filter 14/2 (2007) verscheen 'Audiodescriptie' of de grenzen van de audiovisuele vertaling, van de hand van Aline Remael.
Bovendien zal het volgende nummer van Linguistica Antverpiensia NS6, het vertaaltijdschrift uitgegeven door het HIVT, volledig gewijd zijn aan audiovisuele vertaling en ‘accessibility’. 

België begint dus stilaan de ogen te openen voor de noden van de blindengemeenschap, en nu de bal aan het rollen is gegaan, zullen de aandacht en de belangstelling voor AD ongetwijfeld sterk en snel toenemen en zullen binnen afzienbare tijd ook de eerste beschreven producten in ons land beschikbaar zijn.


Met dank aan Gert Vercauteren voor de inhoud van dit artikel.  


Meer info bij Gert Vercauteren (G.Vercauteren@ha.be)


(16/1/2008)

Aanvullende gegevens